FQDN چیست؟

به طور معمول، هنگامی‌که شخصی مایل به بازدید از یک صفحه‌ی وب است، آدرس وب‌سایت مورد نظر را در نوار آدرس مرورگر وارد می‌کند.  این آدرس که شامل حروف یا کلماتی جدا شده از هم به‌وسیله‌ی نقطه هستند، نام دامنه کاملن واجد شرایط  یا Fully Qualified Domain Name نام دارند. FQDNها دارای ساختار کلمه و محتوای آشنا برای انسان‌ها هستند تا استفاده و به‌خاطر سپردن آن‌ها ساده باشد.

در حالت کلی زمانی‌که نیاز است تا به محتوا یا سرویسی در راه دور و از طریق شبکه دسترسی ایجاد شود، اولین گام وارد نمودن آدرس آن در محیط‌های تعیین شده است. مثلن کاربر برای دسترسی به محتوای یک سایت، آدرس آن‌ را در مرورگر وارد کرده یا برای دسترسی به فایل‌های سرور شخصی که در کشور دیگری میزبانی می‌شود از Remote Desktop برای پلتفرم‌های ویندوزی یا SSH برای پلتفرم‌های لینوکسی استفاده می‌کند.

سخت افزار متصل به شبکه که معمولن سرورها هستند، به‌جای استفاده از FQDNها از آدرس‌های IP برای شناسایی یکدیگر استفاده می‌کنند. بنابراین در زمان پایش اطلاعات برای رسیدن به اطلاعات نهایی، نیاز به ترجمه FQDNها به آدرس‌های IP و آدرس‌های IP به FQDNها وجود دارد. این نیاز معمولن توسط سرویس DNS برآورده می‌شود.

 

ساختار FQDN
یک FQDN رشته‌ای از کاراکترها است که قالب آن بصورت زیر تعریف شده است:

 

[Hostname].[Domain].[TLD].
برای نمونه FQDN سایت ابر آروان www.arvancloud.com وارد می‌شود. البته لازم به توضیح است که کاراکتر نقطه "." که در بخش انتهایی قالب مشخص شده، در مرورگرها تایپ نشده و سرویس DNS هنگام ترجمه‌ی آدرس نقطه را لحاظ خواهد کرد. در زیر توضیح کوتاهی درخصوص بخش‌های مختلف این قالب ارایه شده است.

ریشه یا Root که به اختصار با کاراکتر نقطه "." در انتهای سمت راست FQDN مشخص شده، هسته‌ی اصلی سرورهای DNS است. وظیفه‌ی اصلی این سرورها که به آن Root Server هم گفته می‌شود، مشخص کردن مکان فیزیکی سرورهای DNS مربوط به هر TLD است. به همین ترتیب در سرورهای TLD هم مکان فیزیکی DNS دامنه‌ها قرار دارد که در نهایت در این مسیر سرور مربوط به فایل‌های مورد نیاز مشخص خواهد شد. DNSها در اصل دیتابیس‌هایی هستند که نام‌های دامنه و در مقابل IP آن‌ها نگهداری می شود.

TLD یا سطح اول دامنه که به‌شکل عامیانه پسوند دامنه هم نامیده می‌شود، معمولن بیانگر نوع فعالیت دامنه است. برای نمونه شرکت‌ها و سازمان‌ها از com بیش‌تر برای فعالیت‌های تجاری، net شبکه‌های اطلاعاتی، ir  یا ca یا uk و.... مشخص کننده کشور صاحب دامنه، org سازمان‌ها، gov نهادهای دولتی، edu پایگاه‌های دانش و دانشگاه‌ها و.... استفاده می‌کنند.

Domain همان نام شخص یا سازمان صاحب FQDN است. آدرس دامنه توسط صاحب‌ وب‌سایت برای مدتی مشخص اجاره می‌شود. سازمانی که این اسم‌ها را اجاره می‌دهد ICANN نام دارد. ICANN مسوول واگذاری نام‌های دامنه است و این اطمینان را می‌دهد که توسط شخص دیگری استفاده نشده و مالکیت آن تا زمان مشخص در اختیار شخص اجاره‌کننده باشد. هم‌‌چنین ترکیب دامنه و TLD، نام دامنه یا Domain Name نامیده می‌شود.

Hostname یا نام هاست، نوع سرویس را مشخص می‌کند. این اسامی از قبل تعریف شده که معروف‌ترین آن www است. این سرویس که دسترسی به صفحات یک سایت را ایجاد کرده در اصل اتصال مستقیم به Root فایل‌های آن سایت در سرور هاست را برقرار می‌کند. هم‌چنین در برخی زمان‌ها به جای www از ww1, web, www2 هم استفاده می‌شود.

زیردامنه‌ها هم در همین بخش تعریف شده که فایل‌های آن درون دایرکتوری‌هابی مجزا قرار دارد. زیردامنه‌ها معمولن محتوایی مجزا از محتوای اصلی سایت داشته که از پرکاربردترین آن در اینترنت می توان به Blog ،Support و Forum اشاره کرد. به غیر از www، اسامی دیگری هم برای نام هاست استفاده می‌شود که پرکاربردترین آن‌ها Mail برای اتصال به سرویس ایمیل سرور، یا FTP برای اتصال به سرور FTP است.

 

کاربرد FQDN
یادگیری قالب FQDN و عملکرد بخش‌های مختلف آن برای یک کاربر شبکه لازم بوده که موارد زیر از جمله مهمترین دلیل‌های آن است.

دارنده یک وب‌سایت برای اتصال فایل‌های سایت از طریق هاست خود به سرورهای جهانی DNS، بایستی با قالب FQDN آشنایی داشته و رکوردهای بخش DNS را بر طبق آن قالب تعریف کرده و در صورت نیاز به‌روزرسانی داشته باشد.
برای تهیه گواهی SSL برای سایت، بایستی از این قالب در ارسال اطلاعات به شرکت تهیه کننده این گواهی استفاده شود. گواهینامه‌های SSL فایل‌های داده کوچکی هستند که دامنه و نام سرور یا هاست میزبان را به هم متصل می‌کنند. علت این‌که این گواهی‌ها فقط به FQDN‌ها داده می‌شود اینست که آن‌ها بر روی یک سرور نصب شده تا هویت یک سازمان را به مکان آن متصل کنند.
برای دسترسی به سایر دستگاه‌های راه دور در شبکه داخلی برای نمونه اتصال به یک Storage در شبکه داخلی سازمان از آدرس FQDN استفاده می‌شود.
دسترسی به سایر سرویس‌های درون شبکه مانند FTP, Mail و ... نیز از این آدرس مقدور است.