مدل TCP/IP چیست؟

یکی دیگر از مدل‌هایی که هم‌زمان با مدل OSI برای این منظور طراحی شد، مدل TCP/IP بود که امروزه کاربرد گسترده‌تری نسبت به مدل OSI دارد. از نظر لایه‌ای بودن، این معماری مشابه مدل OSI اما تعداد لایه‌های آن با مدل OSI متفاوت است. مدل TCP/IP، لایه‌های کم‌تری نسبت به مدل OSI دارد. دلیل این تفاوت هم آن است که در معماری TCP/IP لایه‌هایی از OSI که عملکرد بسیار مشابه یا نزدیک داشته‌اند، در قالب یک لایه در نظر گرفته شده‌اند.

لایه‌های مدل TCP/IP عبارت‌اند از: 

۱- لایه‌ی واسط شبکه (network interface layer): این لایه، معادل لایه‌های اول و دوم در مدل OSI، یعنی لایه‌های physical و datalink است و بنابراین عملکردی مشابه با این دولایه دارد. به این معنا که آدرس‌های MAC، مسیر‌یابی مربوط به آن‌ها و ارسال و دریافت فیزیکی بیت‌ها، مربوط به این لایه هستند.

۲- لایه‌ی اینترنت (internet layer): به دلیل اهمیت بالای کار لایه‌ی ۳ یعنی لایه‌ی شبکه (network layer) در مدل OSI و این‌که کار این لایه نمی‌تواند در لایه‌ی دیگری انجام شود، در مدل TCP/IP هم مانند OSI لایه‌ی جداگانه‌ای برای آدرس‌دهی (IP) و مسیریابی در نظر گرفته شده که لایه‌ی اینترنت نام دارد. مهم‌ترین پروتکل در این لایه، پروتکل اینترنت (internet protocol) یا IP است.

۳- لایه‌ی انتقال (transport layer): دقیقن مشابه با لایه‌ی انتقال در مدل OSI، وظیفه‌ی این لایه نیز برقراری ارتباط بین دو host با استفاده از لایه‌ی‌های زیرین خود است تا از این راه بتواند اطلاعات لایه‌ی بالا‌تر خود را تا حد امکان بدون خطا به مقصد برساند. پروتکل‌های اصلی این لایه‌، پروتکل‌های TCP و UDP هستند.

۴- لایه‌ی کاربرد (application layer): این لایه، ترکیب لایه‌های application،  session و presentation در مدل OSI است. با کمک این لایه کاربر با کامپیوتر تعامل دارد و می‌تواند از آن برای ارسال و دریافت داده استفاده کند. هر بسته‌ی ایجاد شده در این لایه برای ارسال به لایه‌ی transport داده می‌شود تا به دست مقصد برسد. تمام پروتکل‌هایی که مربوط به سه لایه‌ی آخر مدل OSI  هستند، مانند HTTP، SSH، FTP و ...، در این دسته قرار می‌گیرند.

 
تفاوت مدل‌های TCP/IP و OSI
اگرچه این مدل‌ها شباهت‌های بسیار زیادی به یک‌دیگر دارند، اما از جنبه‌هایی نیز با هم متفاوت هستند. زمانی که مدل OSI طراحی شد، عملکرد پروتکل‌ها در نظر گرفته نشده بود و پس از طراحی و براساس نیاز، پروتکل‌ها ایجاد می‌شدند. اما طراحی مدل TCP/IP بر پایه‌ی پروتکل‌ها انجام شده است و لایه‌ها با توجه به عملکرد پروتکل‌ها تنظیم شده‌اند. یکی دیگر از تفاوت‌ها این است که مدل OSI، عمومن به عنوان یک مدل مفهومی و برای درک بهتر شبکه‌‌ی طراحی شده، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که مدل TCP/IP، بیش‌تر کاربردی و عملن برای رفع برخی مشکلات شبکه و براساس رایج‌ترین پروتکل‌های آن طراحی شده ‌است.